Kategoria: Sztuka mówienia
Akcentowanie głównych myśli
W przypadku tekstów rozbudowanych i zarazem skomplikowanych sprawa ta jest szczególnie istotna w związku z tekstami mówionymi – pojawia się jeszcze jedna kwestia odnosząca się do ich kompozycji, mianowicie: akcentowanie głównych myśli, które powinny zostać wyróżnione z materii wywodu tak, by
Struktura akapitów
Podstawową jednostką kompozycji tekstu wypowiedzi – o czym niestety niejednokrotnie się zapomina – jest akapit (wyrazy składają się w tekście na zdanie, zdania na akapity, akapity na poszczególne części itd.), przypominający niejako w skrócie tekst – również ma on trójczłonową
Problem spójności wypowiedzi
W związku z omawianymi tu kwestiami pojawia się ważny problem spójności tekstu wypowiedzi, zarówno jego poszczególnych części (począwszy od akapitu), jak i całości; ponadto warto zauważyć, że tekst powinien zachowywać swoją spójność nie tylko lineranie, ale i ponad prostym następowaniem
Grupy środków
Pierwsza grupa środków Do grupy pierwszej zaliczają się środki gramatyczne (konstrukcje składniowe, wyrazy i wyrażenia spajające, użycie czasu i osoby) i leksykalne (różnego rodzaju – mniej lub bardziej dokładne – powtórzenia słów czy środki nawiązania semantycznego bądź słowotwórczego). Oto przykłady
Użycie czasu i osoby
Każda wypowiedź powstaje w określonym czasie i z perspektywy określonej osoby. Jak już wspomniano, tekst posiada jednego autora, który powinien w konsekwentny sposób manifestować swoje istnienie przy pomocy odpowiedniej kategorii gramatycznej (np. „ja” czy „my”). Pojawia się tu jednak problem używania
Formy zaimkowe
Po drugie, można dopuścić współwystępowanie obu form zaimkowych, gdy autor ma na celu niejako zaktywizowanie odbiorcy tekstu, wciągnięcie go w porządek swojej wypowiedzi i ukazanych w niej działań. „My” staje się w takim przypadku wyrazem tworzenia takiej wspólnoty, np. „przejdźmy
Powtórzenia słów
Wśród powtórzeń, będących czynnikami spajającymi wypowiedź, można wyróżnić powtórzenia dokładne i powtórzenia niedokładne. Powtórzenia dokładne polegają na ponownym użyciu danego słowa w użytej już postaci; w przypadku tych drugich używamy sformułowania czy wyrazu bliskoznacznego do już użytego (bądź związanego z
Środki nawiązania słownego
Wyróżniamy dwa rodzaje środków tego typu: nawiązania o charakterze słowotwórczym oraz nawiązania o charakterze semantycznym. W pierwszym przypadku wrażenie spójności zostaje uzyskane dzięki używaniu słów należących do jednej rodziny słowotwórczej, które przez to nawiązują do siebie; w drugim natomiast efekt nawiązania
Druga grupa środków
Do drugiej grupy środków spójności tekstu należy natomiast przede wszystkim treść tekstu (jego temat) i logika wywodu ukształtowanego jako ciąg przyczynowo-skutkowy. Tu warto zwrócić uwagę na sprawę najbardziej podstawową – poszczególne fragmenty wypowiedzi nie powinny sobie przeczyć, powinny natomiast prowadzić
Rola przejść
Warto podkreślić tu rolę przejść między poszczególnymi częściami wypowiedzi, które też, jeśli to oczywiście realne, powinny łączyć się w sposób spójny. Możliwe jest tu np. kończenie jednego fragmentu pytaniem, które znajdzie swoją odpowiedź w następnym fragmencie. Na osobną uwagę zasługuje wspomniana
Dygresja
W związku z zagadnieniem spójności tekstu należałoby tu wspomnieć o problemie dygresji. Ma ona bowiem dość ważny wymiar perswazyjny. Tak podkreślany zamknięty i spójny charakter kompozycji wypowiedzi może okazać się nużący dla audytorium. Jest tak zwłaszcza w przypadku wypowiedzi dłuższych i
Wskazówki praktyczne
Ze wskazówek praktycznych związanych z pisaniem tekstu wypowiedzi warto tu zasugerować raz jeszcze, by po skomponowaniu wypowiedzi odłożyć ją na pewien czas i po jego upływie przeczytać raz jeszcze. Możemy wtedy dostrzec błędy czy nieporadności, do których niejako przyzwyczailiśmy się, obcując
Myśleć logicznie
Struktura wypowiedzi językowej oddaje charakter myślenia, by nie powiedzieć, że jest nim samym. Kwestia logiki wypowiedzi jest ważna w przypadku wypowiedzi mówionej, gdyż ma ona charakter ulotny i powinna uwzględniać możliwości percepcyjne odbiorcy, któremu łatwiej jest śledzić to, co jest
Zasady logicznego myślenia
Pierwsza z wymienionych kwestii wiąże się przede wszystkim z problemem poprawnego myślenia, właśnie respektującego zasady logiki (dwuwartościowej), takie jak: Prawo tożsamości, dowodzące, że dane zdanie jest tożsame ze sobą i jeśli jest prawdziwe, musi zgadzać się ze sobą. Prawo niesprzeczności (inna
Loading ...
